طبیعت گردی و فوت و فن ها

تابستان فرصت مناسبی برای رفتن به دل کوه و جنگل و یک تفریح تمام عیار برای تان مهیا شده تا ساعاتی را همراه خانواده و در دل طبیعت به دور از هیاهوی شهر به آرامش برسید. برای برداشتن وسایل لازم و رفتن به گردش حتما به همه مواردی که باعث می شوند بیشتر به شما خوش بگذرد، فکر کنید اما آیا به خطرات و حوادث احتمالی این طبیعت گردی هم فکر می کنید؟ آیا فکر می کنید که لازم است وسایلی را هم برای پیشگیری یا مواجهه با خطرات احتمالی به همراه داشته باشید؟

از قدیم گفته اند: حادثه خبر نمی کند؛ نمی توانیم انتظار داشته باشیم که چون به تفریح آمده ایم پس خطر از ما دور است. برای اینکه تعطیلات خوبی داشته باشید و حسابی به شما خوش بگذرد، در این شماره از دکتر شباهنگ جعفرنژاد، متخصص طب اورژانس درخواست کردیم تا مهم ترین نکات ضروری برای مواجهه با خطرات احتمالی طبیعت گردی را برای شما توضیح دهد.

خطر رودخانه را جدی بگیر

بیماری هایی که از آن به عنوان بیماری های محیطی یاد می کنیم، آن دسته از بیماری هایی هستند که خطرات طبیعت را هم شامل می شوند. بسته به محیطی که افراد برای تفریح و طبیعت گردی به آنجا سفر می کنند، تنوع این خطرات هم گسترده تر می شود. یکی از این خطرات ناشی از محیط های طبیعی شامل غرق شدگی یا شبه غرق شدگی است که از جمله مواردی به شمار می رود که در فصول گرم بیشتر شاهد آن هستیم.

بیشتر غرق شدگی ها یا شبه غرق شدگی ها در آب های شیرین اتفاق می افتد؛ یعنی رودخانه هایی که جریان تند دارند، عمیق و در دسترس گردشگران هستند. عمده گردشگران در فصول گرم سال بی پروا به رودخانه های اطراف شهر وارد می شوند و خطرات زیادی را برای خود به جان می خرند. اغلب این تصور وجود دارد که رودخانه کم عمق است و خطری ندارد، بنابراین افراد به راحتی خود یا فرزندان شان را برای تفریح و شنا به رودخانه می فرستند اما باید بدانید که اتفاقا خطر این نواحی به دلیل جریان تند، بیشتر است.

مزه هر گیاهی را امتحان نکنید

در فصولی که هوا برای تفریح و روییدن انواع و اقسام گیاهان مناسب تر است، بیشتر شاهد مسمومیت ها خصوصا در مکان هایی مثل جنگل ها هستیم. در مورد گیاهان هم نقاط مختلف ایران تنوع زیستی زیادی دارند که شاید بسیاری از این گیاهان را نشناسیم. گاهی به صرف ظاهر یک گیاه یا شباهت آن با انواع خوارکی آن، تصور می کنیم که جزء گیاهان خوراکی محسوب می شود و آن را مصرف می کنیم؛ به این امید که چون از جنگل به دست آمده احتمالا خطر آنچنانی ندارد.

اما باید بدانید که بسیاری از گونه های گیاهی که ظاهرا خوراکی به نظر می رسند، سمی بوده و مسمومیت های پوستی یا غذایی ایجاد می کنند. ساده ترین و ابتدایی ترین مسمومیتی هم که در این زمینه ایجاد می شود، مسمومیت با انواع قارچ هاست. باید بگویم گاهی ساده ترین گیاهان، از یک پیچک ساده گرفته تا یک دانه ساده گیاهی ممکن است سمی بوده و حتی با لمس آن صدمات و جراحت های شدید پوستی حتی در حد سوختگی درجه دو ایجاد کنند. گزنه که مشهورترین مثال است با اندک لمس توسط افراد، تاول هایی مانند آنچه در سوختگی درجه دو می بینیم، ایجاد می کند. علاوه بر این مواردی را شاهد هستیم که افراد خصوصا کودکان ممکن است گیاهی را میوه بدانند و آن را مصرف کنند مثل دانه هایی که شبیه آلبالوهای کوچک خصوصا در جنگل های شمالی ایران هستند که به آن توت فرنگی سمی می گویند که نباید مصرف شوند.

گیاه خرزهره هم که کمتر مورد استفاده قرار می گیرد، حاوی سمومی است که به طور واضح کشنده قلب است؛ بنابراین گونه های بسیار متنوع گیاهی را به عنوان یک گردشگر ممکن است در اطراف خود ببینید که تصور کنید ضرری ندارند اما طیف وسیعی از آسیب رسانی های سمی را ایجاد می کنند. پس لازم است به سادگی به هرچیزی که در طبیعت می بینید، اعتماد نکرده و تفریح خود را با یک آسیب جدی و جبران ناپذیر نابود نکنید.

اگر حادثه پیش آمد چه کنیم؟

وقتی با فردی که قربانی حوادث و خطرات شده است، مواجه می شویم در درجه اول باید اقدامات احیای اولیه را بلد باشیم که این ساده ترین حالت ممکن است. آگاهی از ساده ترین اقدامات کمک رسانی و امداد می تواند تا حد زیادی مهم باشد.

اول به ایمنی خودتان فکر کنید

برای کمک به فردی که آسیب دیده، قبل از هرچیز باید ایمنی خود را به عنوان کمک رسان در نظر داشته باشید. اگر تصور می کنید که در صورت ورود به منطقه حادثه، ممکن است خودتان آسیب دیده و قربانی دوم باشید، به هیچ عنوان نباید وارد شده و فقط از نیروهای امدادگر یا نیروهای کمکی محلی درخواست کمک کنید. توصیه می کنیم زمانی که مارگزیدگی اتفاق می افتد، به دنبال گرفتن مار نباشید زیرا این کار سبب گزیدگی های متعدد دیگر می شود یا اگر احساس می کنید که هنوز در منطقه حادثه امکان گزیدگی برای خودتان وجود دارد، تا زمانی که ایمنی خودتان محرز نشده، به محل حادثه وارد نشوید. در مورد غرق شدگی ها هم همین طور است؛ فقط زمانی برای نجات وارد آب شوید که اطمینان دارید می توانید از عهده این کار برآیید وگرنه قربانی بعدی ممکن است خود شما باشید.

کمک بخواهید و وضعیت را بررسی کنید

کمک خواستن و ارزیابی وضعیت فرد قربانی اقدامات بعدی برای مواجهه با افرادی است که دچار حادثه شده اند. باید بررسی کنیم که آیا فرد آسیب دیده هوشیاری و تنفس دارد یا خیر؟

ممکن است امدادرسانی فوری شامل ماساژ قلب یا تنفس مصنوعی لازم باشد. باید حتما تا زمان رسیدن نیروهای امداد، راه تنفس فرد آسیب دیده را باز گذاشته و در صورت داشتن مهارت، ماساژ قلب را هم انجام دهیم. اگر آسیب دیدگی خفیف تر است و فرد تنفس و هوشیاری دارد، کافی است او را به حالت پهلو خوابانده و مراقب وضعیت بدنی او باشیم.

در زمان گزیدگی چه کنیم؟

باید بدانید برش محل گزیدگی و انجام عمل ساکشن با استفاده از مکیدن توسط دهان در علم امروز دنیا منسوخ شده و دیگر برای اقدام اولیه در مواقع گزیدگی از این روش استفاده نمی کنند. در زمان گزیدگی اصلی ترین کاری که افراد حاضر در محل برای فرد قربانی گزیدگی می توانند انجام دهند این است که اندام آسیب دیده را کمی پایین تر از سطح بدن قرار دهند و با یک بانداژ نه چندان محکم ببندند؛ در حدی که نبض رگ پایین تر از اندام گزیده شده را احساس کنند. برای مثال اگر ساعد فرد دچار آسیب گزیدگی شده. باید با بانداژ کشی طوری ببندید که نبض قسمت پایین دست را احساس کرده و شریان بسته نشود. به یاد داشته باشید رساندن فرد قربانی به مرکز درمان باید در اولویت قرار گیرد و هرچه سریع تر فرد را به بیمارستان یا مرکز درمانی برسانید.

با جعبه کمک های اولیه همسفر شوید

اکثر خانواده ها برای تفریح و گردش انواع و اقسام خوراکی ها و وسایل تفریحی را در نظر می گیرند که اصلا هم بد نیست؛ اما لازم است که یک جعبه کوچک کمک های اولیه هم برای سفر در نظر بگیرید. این جزء ابتدایی ترین اقداماتی است که باید برای پیشگیری یا مواجهه با انواع خطرات در نظر گرفته شود. از آنجا که مهم ترین کاری که برای افراد آسیب دیده می توان انجام داد، کنترل خونریزی و تنفس مصدوم است؛ بنابراین وسایل مربوط به این کارها را باید همراه داشته باشند؛ وسایلی که بتواند یک خونریزی حاد را کنترل کند

از ضروری ترین وسایل است که شامل چند پارچه سفید تمیز و بلند برای بستن محل آسیب دیده، گاز استریل، مواد ضدعفونی کننده مثل بتادین، چسب زخم و این نوع وسایل ساده و اولیه است. یکی دیگر از وسایلی که خوب است همراه داشته باشید، وسیله ای به نام «آمبوبگ» بوده که یک ماسک تنفس مصنوعی است. به این دلیل که شاید تنفس دهان به دهان را بسیاری از افراد بلد نباشند یا تمایلی به این کار نداشته باشند. با استفاده از این وسیله به راحتی می توان عملیات احیا را انجام داد. گردنبندهای طبی هم در صورت امکان همراه داشته باشید زیرا در صورت بروز تصادفاتی که ممکن است به ناحیه گردن آسیبی برسد، این گردنبند می تواند تا رسیدن نیروهای امداد از فرد آسیب دیده حفاظت کند.

مراقب مارها باشید

از دیگر خطراتی که ممکن است در طبیعت به حد زیادی وجود داشته باشد، گزیدگی توسط انواع حشرات یا گونه های مختلف مارهاست. توجه داشته باشید حتی در اندک فاصله ای از شهرها خصوصا در نواحی گرمسیر، تنوع زیستی مارهای سمی در ایران بسیار زیاد است. در کوهپایه های اصلی کشور یعنی البرز و زاگرس انواع افعی ها زیست می کنند که مواجهه یا گزیدگی این حیوانات و همچنین حشرات برای انسان بسیار خطرناک و حتی گاهی مرگ آور است. این در حالی است که شاهد هستیم مردم نسبت به اقداماتی که در این گونه مواقع باید انجام دهند، اطلاعات چندانی ندارند.

بنابراین شاید توصیه خیلی مهم این باشد که اینقدر بی محابا به طبیعت اعتماد نکنید. متاسفانه اکثر گردشگران بدون اطلاع ازمنطقه یا حتی یک بررسی ساده محلی را که برای اتراق در نظر گرفته اند، چادر یا وسایل خود را پهن می کنند که این موضوع احتمال انواع خطر را بسیار بالاتر می برد. لازم است افراد حتما مکانی را که می خواهند در آنجا تفریح کنند، حداقل با یک بررسی ساده و ابتدایی کنترل کنند؛ خصوصا در مواردی که کودکان همراه خانواده هستند و ممکن است برای بازی یا کنجکاوی، به اطراف محل اتراق هم سرک بکشند. حتما باید به خانواده ها بگویم که خطر در همین نزدیکی است و کمی بیشتر مراقب باشید.

بیش از حد کنجکاوی نکنید

به دلیل شناخت نداشتن از انواع مختلف گونه های گیاهی و جانوری که در سراسر نقاط ایران وجود دارد و گاهی بسیار شبیه هم هستند، کمی احتیاط کنید. باید بگویم گیاهان زیادی وجود دارند که گونه های سمی و غیرسمی آن بسیار شبیه هم بوده و فقط کسانی می توانند نوع سمی آن را تشخیص دهند که اطلاعات کافی در این زمینه دارند. رعایت این نکات می تواند تا حد زیادی از بروز حوادث ناگوار پیشگیری کند.

گوش به زنگ باشید

همیشه و حتی در کم خطرترین مکان ها و وسایل تفریح و گردشگری، حواس تان به خطرات ممکن باشد حتی زمانی که می خواهید در حاشیه جاده استراحت کوتاهی داشته باشد یا زمانی که قرار است اتراق کوتاه چند ساعته در طبیعت یا کنار رودخانه ها داشته باشید و. . . همیشه درنظر بگیرید که ممکن است خطر وجود داشته باشد و بی محابا وارد طبیعت نشوید.